Nếp cái hoa vàng cho loại gạo nếp dẻo, thơm, ngon, mà không loại nếp nào sánh nổi. Nấu xôi, nấu chè, làm bánh, nấu bánh chưng… thì phải gạo nếp cái hoa vàng mới gọi là chuẩn.
Tuy nhiên, nếp cái hoa vàng cũng là giống lúa đòi hỏi người trồng tốn công, tốn sức, tốn phân bón. Ruộng cấy nếp cái hoa vàng phải cày bừa thật kỹ, phải bón phân bắc hoặc phân chuồng chất lượng (hồi trước không có phân hóa học) và bón nhiều phân, vì giống lúa này rễ rất rày và sâu, ngốn nhiều phân và phải thường xuyên làm cỏ lúa. Lá nếp cái hoa vàng rất nhám, cho nên mỗi lần làm cỏ lúa nếp cái hoa vàng là một lần chân tôi bị lá lúa cứa làm tấy đỏ, có khi ứa máu, xót. Người gặt lúa nếp cái hoa vàng phải mạnh tay hái thì mới cứa đứt được thân cây lúa cứng hơn và to hơn các giống lúa khác.
Nói đến nếp cái hoa vàng thì không thể không nói tới món cốm, bởi đó chính là kỷ niệm nhiều cảm xúc của tuổi thơ của tôi, đó cũng chính là cái hồn của làng chuyên nghề nông như làng tôi. Mẹ tôi gặt sớm một ít lúa nếp non về làm cốm. Phải là nếp non, bởi chỉ nếp non mới cho ta cốm xanh, dẻo và thơm đặc trưng. Lúa gặt về, mẹ tôi tuốt hạt. Sau khi sàng sảy, loại bỏ hạt lép, mẹ cho thóc vào chảo gang đặt trên bếp củi cháy nhỏ để rang, tay mẹ đảo liên tục cho hạt thóc chín đều, không bị cháy. Rang chừng ba mươi phút, mẹ tôi nhón mấy hạt thóc trong chảo, rồi dùng tay bóp nhẹ theo kinh nghiệm của mình, để biết hạt thóc đã đủ độ chín hay chưa. Thóc đã rang mẹ tôi đổ ra cái rá to, đợi cho nguội rồi đổ vào cối giã gạo, mỗi mẻ chừng 3 – 4 kg. Giã chừng mươi phút, trấu xuất hiện, múc ra sàng sảy sơ qua để loại bớt trấu rồi lại giã tiếp. Cứ làm như vậy chừng bốn năm lần, đến khi thấy ưng mắt là được. Lần giã cuối cùng quyết định độ dẹt cần thiết của cốm. Sàng sảy xong xuôi là mẹ tôi đã làm xong món cốm mới cho cả nhà.
Tôi háo hức ngay từ tối hôm trước, khi mẹ tôi tuyên bố với cả nhà, ngày mai sẽ ra ruộng gặt một ít lúa nếp non về làm cốm. Tôi ngóng chờ mẹ tôi đi gặt về. Tôi ngắm mẹ tôi tuốt lúa, tôi ngồi bên bếp lửa xem mẹ tôi rang thóc, tôi chung chân giã gạo cùng bố, tôi dõi theo mẹ tôi sàng sảy và tôi mừng rỡ khi mẹ tôi chia cốm mới thơm lừng cho tôi. Tôi cho vào lòng bàn tay từng vốc nhỏ, rồi hất cốm vào miệng, nhai ngon lành “những hạt sung sướng” xanh, dẹt, vừa thơm vừa bùi. Chỗ cốm còn lại tôi cho vào túi áo, cài kim băng kín mít, để dành. Vừa no bụng, vừa vui bụng, tôi leo lên giường đi ngủ, đinh ninh sáng mai lại được ăn cốm. Sáng hôm sau, tôi ngạc nhiên khi nhìn thấy cốm vung vãi khắp giường. Thì ra đêm hôm qua mấy chú chuột nhắt nhà tôi đã ăn “những hạt sung sướng” của tôi. Chúng cắn nát túi áo nâu của tôi và ngốn sạch, những hạt vung vãi ở giường chúng không thèm. Tôi tức và tiếc đứt ruột, khóc hu hu, thấy vậy mẹ tôi bảo: “Nín đi con, đừng khóc nữa, mẹ sẽ đền cho!”. Tôi im liền.
Bất cứ lúc nào, tĩnh tâm vài giây, tôi có thể cảm nhận ngay hương cốm ấu thơ mà đến giờ, sắp tới tuổi 80, tôi chưa gặp thứ cốm nào thơm ngon đến thế!
